ΕΝΘΕΤΟ ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΥ

Του Γιάννη Συνοδινού

Η στρατηγική του Ισραήλ για τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με την «Jerusalem Post»
Η χρυσή εποχή της συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και της αντικατασκοπίας ανάμεσα σε Άγκυρα και Ιερουσαλήμ, σίγουρα, δεν πρόκειται να επιστρέψει
ΑΝ ΒΡΕΘΕΙ τελικά η χρυσή φόρμουλα και η κρίση διευθετηθεί, θα είναι στο πλαίσιο τριμερούς συμφωνίας
Η Τουρκία βρίσκεται σε τροχιά σύγκρουσης με τη Ρωσία και το Ιράν, είναι στα μαχαίρια με την Αίγυπτο του Σίσι και έχει χάσει έδαφος στις σχέσεις της με το ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ακόμα και αν το Ισραήλ και η Τουρκία ανακοινώσουν σύντομα, όπως αναμένεται, τον τερματισμό της κρίσης στις μεταξύ τους διπλωματικές σχέσεις -που ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια λόγω του τρόπου με τον οποίο οι Τούρκοι επιχείρησαν να παραβιάσουν τα ισραηλινά χωρικά ύδατα με τον στολίσκο του Μαβί Μαρμαρά- αυτές οι σχέσεις δεν πρόκειται ποτέ πλέον να είναι οι ίδιες που ήταν στο παρελθόν. Η χρυσή εποχή της συνεργασίας στους τομείς της ασφάλειας και της αντικατασκοπίας ανάμεσα στις δύο χώρες, σίγουρα, δεν πρόκειται να επιστρέψει.

Η «εκλιπούσα» συνεργασία

Όπως επισημαίνει η έγκυρη αγγλόφωνη ισραηλινή εφημερίδα «Τζερούζαλεμ Ποστ» (Jerusalem Post), η Τουρκία ήταν μια μεγάλη και σημαντική αγορά για τις βιομηχανίες ασφάλειας του Ισραήλ, που προμήθευε την Άγκυρα με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones), συστήματα ελέγχου και συλλογής πληροφοριών, άρματα μάχης και αεροπλάνα κλπ. Για πολλά χρόνια υπήρχε στενή συνεργασία ανάμεσα στη Μοσάντ (υπηρεσία αντικατασκοπίας του Ισραήλ) και την ΜΙΤ, Τουρκική Υπηρεσία Αντικατασκοπίας, που περιλάμβανε συναντήσεις, ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στις δύο χώρες και πολλά ακόμα. Αυτή η συνεργασία, σύμφωνα με την ισραηλινή εφημερίδα, ξεκίνησε το 1958 με πρωτοβουλία της Ιρανικής ΣΑΒΑΚ στα χρόνια του Σάχη, της Μοσάντ και της τουρκικής αντικατασκοπίας.
Ο κωδικός αυτής της συμφωνίας στα εβραϊκά ήταν «Κλιλ». Οι άριστες σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ τερματίστηκαν από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όταν ανέβηκε στην εξουσία το 2002, πρώτα ως πρωθυπουργός και τώρα ως πρόεδρος. Ήταν μια σταδιακή διαδικασία που επιδεινώθηκε μετά το επεισόδιο με το Μαβί Μαρμαρά. Εντούτοις, τα όσα έγιναν το 2010 ήταν ένα σύμπτωμα βαθύτερων αιτίων. Παρ' όλ' αυτά, παρά τη διακοπή των ανταλλαγών πληροφοριών και την κρίση στις διπλωματικές σχέσεις, οι εμπορικοί και οι τουριστικοί δεσμοί ανάμεσα στις δύο χώρες προωθήθηκαν υπό τον Ερντογάν.

Στο χέρι της Τουρκίας η αναθέρμανση των σχέσεων

Η πρωτοβουλία για την αναθέρμανση στο σύνολο των σχέσεων ανήκει στην Άγκυρα - αν πράγματι υπάρχει κάποια προοπτική συμφιλίωσης, όπως αναφέρουν τα Τουρκικά ΜΜΕ και αναμένει το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών. Η αμυντική και η εξωτερική πολιτική του κ. Ερντογάν, σύμφωνα με την άποψη της «Jerusalem Post», έχουν αποτύχει οικτρά. Θεωρούσε πως θα επανέφερε την οθωμανική αυτοκρατορία και πως ο ίδιος θα μετατρεπόταν σε σύγχρονο Σουλτάνο του 21ου αιώνα. Επιχείρησε να μετατρέψει την Τουρκία σε περιφερειακή δύναμη και ίσως την ισχυρότερη στρατιωτικά χώρα στη Μέση Ανατολή. Αλλά αυτό δεν συνέβη.

Αντίθετα, η Τουρκία βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία και το Ιράν για τη Συρία, όπου ο Ερντογάν ήλπιζε στην ανατροπή του προέδρου Μπασάρ Άσαντ. Ο Τούρκος πρόεδρος υποστήριξε τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο και τώρα είναι στα «μαχαίρια» με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Λόγω της ανυποχώρητης καταπίεσης της Τουρκίας ενάντια στον κουρδικό πληθυσμό της, όπως και των Κούρδων του Ιράκ και της Συρίας, η Άγκυρα αρχίζει και χάνει την επιρροή της στο ΝΑΤΟ και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η τελευταία άρνησή της να επιτρέψει σε πλοία του ΝΑΤΟ να πλέουν στα χωρικά ύδατά της για την αντιμετώπιση της κρίσης με τους μετανάστες, εξαγρίωσε πολλούς στο Βορειατλαντικό Σύμφωνο. Η ισραηλινή εφημερίδα επισημαίνει πως σήμερα η Τουρκία είναι περισσότερο απομονωμένη από ποτέ άλλοτε και έτσι ενδιαφέρεται επειγόντως να βελτιώσει τις σχέσεις της με το Ισραήλ, ελπίζοντας πως το εβραϊκό κράτος θα βοηθήσει ώστε να αναθερμανθούν οι σχέσεις της με την Ουάσιγκτον. Η Τουρκία χρειάζεται επίσης φυσικό αέριο από το Ισραήλ, ώστε να πάψει να είναι απόλυτα εξαρτημένη από το ρωσικό φυσικό αέριο.

Οι διαφορές ανάμεσα σε Τουρκία κι Ισραήλ

Οι περισσότερες διαφορές ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τουρκία, προερχόμενες από το επεισόδιο του Μαβί Μαρμαρά, έχουν ξεπεραστεί. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου απολογήθηκε για το επεισόδιο στο οποίο σκοτώθηκαν εννέα Τούρκοι πολίτες. Το Ισραήλ γνωστοποίησε, επίσης, πως είναι έτοιμο να πληρώσει 25 εκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων. Η Τουρκία εξέδωσε τον Σαλάχ Αρούρι, ανώτατο στέλεχος της Χαμάς και αύξησε τον έλεγχο σε μέλη της οργάνωσης που ζουν στο έδαφός της, ύστερα από αίτημα του Ισραήλ. Η Άγκυρα συμφώνησε επίσης να μη δικαστούν αξιωματικοί των ισραηλινών δυνάμεων για το επεισόδιο του Μαβί Μαρμαρά.
Εντούτοις, το μεγαλύτερο πρόβλημα που πρέπει να λυθεί είναι αυτό της Χαμάς στη Γάζα. Η Τουρκία θέλει να πατήσει πόδι στη Λωρίδα. Ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ Μοσέ Γιααλόν είναι κάθετα αντίθετος με αυτό, καθώς πιστεύει πως η Τουρκία είναι υπεύθυνη για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στις σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες. Αλλά και ο Σίσι δεν είναι έτοιμος να συγχωρέσει εύκολα την Τουρκία και να ξεχάσει τη συμπεριφορά του Ερντογάν, σαν να μην έγινε τίποτα. Η «Jerusalem Post» καταλήγει τονίζοντας πως, αν βρεθεί τελικά η χρυσή φόρμουλα και η κρίση πραγματικά διευθετηθεί, θα είναι στο πλαίσιο τριμερούς συμφωνίας: Ισραήλ-Αιγύπτου-Τουρκίας, στην οποία η στρατηγική συμμαχία με την Αίγυπτο είναι πιο σημαντική για το Ισραήλ, από την αποκατάσταση των σχέσεων με την Τουρκία.
Σημερινή