ΕΝΘΕΤΟ ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΥ

Η Ελλάδα δεν μπορεί να αντέξει την πίεση από τις ΗΠΑ και τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και εκτιμάται ότι αναμένει την υποστήριξη του Ισραήλ ή του αμερικανο-εβραϊκού λόμπι σε μεγάλα οικονο- μικά fora
ΤΟΥΣΩΤΗΡΗ ΡΟΥΣΣΟΥ*

Στο τέλος ενός καυτού Ιουλίου η «αραβική άνοιξη» δίνει την εντύπωση ότι ασθμαίνει και ότι έχει απολέσει τον αρχικό δυναμισμό της. Η διαπίστωση αυτή έρχεται να συνδεθεί με παλαιότερες αναλύσεις μας στο ΚΕΜΜΙΣ, οι οποίες είχαν επισημάνει ότι η διαδικασία μετάβασης σε μια φιλελεύθερη αλλά όχι πλήρως δημοκρατική κοινωνία θα είναι μακρά, με οπισθοδρομήσεις και αντιφάσεις.
Η πρώτη αντίφαση συνίσταται στον ρόλο του στρατού. Στην Αίγυπτο και στην Τυνησία είναι βέβαιο ότι ο στρατός δεν επιθυμούσε την άμεση ή έμμεση διατήρηση της δυναστείας Μουμπάρακ και Μπεν Άλι, αλλά ήθελε να εξασφαλίσει τον κομβικό του ρόλο στην πορεία της χώρας ως εγγυητή όχι μόνο των πολιτικών πραγμάτων αλλά και της οικονομικής ζωής όπου το στράτευμα διατηρεί σημαντικά συμφέροντα. Από την άλλη πλευρά, η στρατιωτική ελίτ δεν επιθυμεί την ενεργό συμμετοχή της στην καθημερινή διακυβέρνηση. Για να συμβεί αυτό, πρέπει να αναζητήσει συμμάχους στις πολιτικές δυνάμεις. Από αυτές μόνο οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αποτελούν ισχυρή δύναμη με πολιτικό λόγο και στρατηγική. Οι νεολαιίστικες πρωτοβουλίες της πλατείας Ταχρίρ δεν θεωρούνται ισχυρός πολιτικός πόλος. Κατά συνέπεια, ο στρατός είναι αναγκασμένος να διατηρεί μια «λυκοσυμμαχία» με τους Αδελφούς αναβάλλοντας τις κρίσιμες εκλογές μήπως συγκροτηθεί κάποια νέα πολιτική δύναμη ως αντίβαρο.

Η δεύτερη αντίφαση βρίσκεται στην οικονομία. Η αποδόμηση των σωμάτων ασφαλείας και του πατερναλιστικού κράτους θα αφήσει χωρίς εισόδημα εκατομμύρια Αιγυπτίους και Τυνήσιους οξύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και δημιουργώντας συνθήκες για νέες εξεγέρσεις. Η άμεση οικονομική συνδρομή από τη Σαουδική Αραβία προς την Αίγυπτο και η υπόσχεση των G20 για ένα Σχέδιο Μάρσαλ στις υπό μετάβαση χώρες δείχνουν πόσο πραγματικοί είναι αυτοί οι φόβοι.

Η τρίτη αντίφαση αφορά χώρες όπως η Συρία και η Υεμένη, όπου οι πολιτικοκοινωνικές ελίτ είναι άμεσα και άρρηκτα συνδεδεμένες με μια εθνοθρησκευτική ομάδα ή συμμαχία φυλών. Ακόμη και αν ένα μέρος της ελίτ επιθυμεί κάποιο βαθμό μεταρρύθμισης του καθεστώτος, αυτό το αμάλγαμα πατερναλιστικού κράτους και εθνοθρησκευτικής διαίρεσης όχι μόνο αποτελεί τροχοπέδη για οποιαδήποτε μεταρρυθμιστική πρωτοβουλία αλλά οδήγησε σε βάρβαρη αιματοχυσία.

Η τέταρτη αντίφαση δημιουργείται από τη στάση των περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων. Αυτές δίνουν αντιφατικά σήματα με την πολιτική τους απέναντι στη Λιβύη και τη Συρία. Η κεντρική γεωπολιτική θέση της τελευταίας και η ανησυχία του Ισραήλ για τη μεταΆσαντ κατάσταση αποθαρρύνουν οποιαδήποτε διάθεση για διεθνή παρέμβαση κατά του συριακού καθεστώτος. Η δεινή οικονομική θέση των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιουργούν εσωστρέφεια αφήνοντας χώρο δράσης σε παίκτες όπως η Τουρκία, η Σαουδική Αραβία και το Ιράν, με διαφορετικές και συγκρουόμενες στρατηγικές.


Η στάση της Αθήνας
Απέναντι σε όλα αυτά, η στάση της Αθήνας στην υπόθεση του στολίσκου αλληλεγγύης προς τη Γάζα θα πρέπει να αναλυθεί με βάση τρία στοιχεία. Το πρώτο στοιχείο είναι ότι το Ισραήλ είχε καταφέρει από νωρίς να δημιουργήσει ένα διπλωματικό κλίμα εναντίον της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας, τόσο στις ΗΠΑ όσο και στον ΟΗΕ, με αποτέλεσμα και τη σχετική απόφαση του Κουαρτέτου. Αυτή την απόφαση θα πρέπει να τη δούμε σε συνάρτηση όχι μόνο με τις πιέσεις του Ισραήλ αλλά και με την αστάθεια που έχει προκύψει λόγω της «αραβικής άνοιξης». Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελε ο διεθνής παράγοντας να βρεθούν οι διαδηλωτές, που ακόμη διαμαρτύρονται στους δρόμους του Καΐρου και άλλων αραβικών πόλεων, να διαδηλώνουν και για θανάτους ακτιβιστών από Ισραηλινούς.

Το δεύτερο στοιχείο είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει βάλει όλα τα στοιχήματα της πολιτικής της επιβίωσης περισσότερο στον εξωτερικό παράγοντα παρά στην εσωτερική πολιτική και κοινωνική νομιμοποίηση. Για αυτό το λόγο δεν μπορεί να αντέξει την πίεση από τις ΗΠΑ και τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες. Στο ίδιο πλαίσιο, η Ελλάδα εκτιμάται ότι αναμένει την υποστήριξη του Ισραήλ ή του αμερικανο-εβραϊκού λόμπι σε μεγάλα οικονομικά fora. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με ακρίβεια εάν αυτή η υποστήριξη έχει ήδη υλοποιηθεί αλλά εκ του αποτελέσματος πάντως δεν φαίνεται να προσέφερε μεγάλη ελάφρυνση στους επαχθείς όρους των αλλεπάλληλων δανείων και μνημονίων.

Το τρίτο στοιχείο είναι οι προσδοκίες της Αθήνας για στενότερες ελληνο-ισραηλινές σχέσεις στον οικονομικό τομέα. Εκτός από την αύξηση του τουριστικού ρεύματος από το Ισραήλ, το οποίο θα πρέπει να αποκτήσει μονιμότερα χαρακτηριστικά, δεν έχουν φανεί απτές κινήσεις επενδύσεων ή μεταφοράς τεχνολογίας από την ισχυρή ισραηλινή οικονομία (επιτυγχάνει σε καιρούς κρίσης ρυθμούς ανάπτυξης 1,9%). Επιπλέον, το σενάριο δημιουργίας αγωγού φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Ελλάδα μάλλον εγκαταλείπεται και κυρίως κερδισμένη προβάλλει η Κύπρος με την εγκατάσταση εκεί σταθμού υγροποιημένου αερίου.

*Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών (ΚΕΜΜΙΣ)


Άλμα στο κενό; ΓΕΝΙΚΑ,αν δεν επαληθευτούν οι όποιες προσδοκίες της, η Ελλάδα, με τη στάση της στο θέμα του στολίσκου, θα έχει απολέσει χωρίς αντίτιμο ένα σημαντικό ηθικό πλεονέκτημα που διαθέτει στην Ανατολική Μεσόγειο. Αν και δεν προβλέπεται επιδείνωση των σχέσεων με τις αραβικές κυβερνήσεις στο άμεσο μέλλον, καθώς αυτές δεν ενδιαφέρονται για τον στολίσκο, η Αθήνα κινδυνεύει να χάσει την ικανότητα να εμφανίζεται ως φερέγγυος συνομιλητής. Άλλωστε και οι επαφές του πρωθυπουργού με τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, και την ομάδα του, βρίσκονται πια πίσω από τις περιφερειακές εξελίξεις. Αυτός ο σχηματισμός εξουσίας δεν πρόκειται να είναι ο σχηματισμός εξουσίας του άμεσου μέλλοντος στα Παλαιστινιακά Εδάφη. Υπάρχει μια νεώτερη γενιά της Φατάχ που αναμένει να αναλάβει μετά τον Αμπάς, υπάρχει η Χαμάς, υπάρχει το ερώτημα της ανακήρυξης της παλαιστινιακής ανεξαρτησίας το φθινόπωρο και μία κυοφορούμενη «παλαιστινιακή άνοιξη» της νεολαίας.

Η πολιτική της Ελλάδας στην περιοχή δεν είναι δυνατόν να αποτελεί αντίδραση στις επιλογές τρίτων δυνάμεων. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε να έχει κακές σχέσεις η Τουρκία με οποιαδήποτε χώρα για να καλλιεργήσουμε τις σχέσεις μας μαζί της. Θα έπρεπε να μας είχαν γίνει μαθήματα τα προηγούμενα των σχέσεων με τη Συρία και το Ιράν. Η Ελλάδα με τη σιδερένια μπάλα του χρέους και της ύφεσης στο πόδι ακολουθεί, για άλλη μια φορά, μονοδιάστατη πολιτική, εναγκαλιζόμενη την πιο συντηρητική και αδιάλλακτη ισραηλινή κυβέρνηση μετά το 1993. Αν αυτή η επιλογή φέρει σημαντικές επενδύσεις, πραγματική μεταφορά τεχνολογίας και επιρροή στα διεθνή οικονομικά κέντρα της Ουάσινγκτον και της Νέας Υόρκης, τότε το όφελος ίσως καλύπτει το κόστος. Αν όχι, τότε χωρίς περιφερειακά ερείσματα η ελληνική πολιτική θα έχει κάνει ένα άλμα στο κενό.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ 25/09/2011

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2011/09/blog-post_8106.html