ΕΝΘΕΤΟ ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΥ

Στις 21 Μαΐου ξεκίνησε στη Ρίγα η Σύνοδος Κορυφής της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης, για την ενίσχυση των πολιτικών και οικονομικών σχέσεων της ΕΕ με έξι πρώην σοβιετικές χώρες (αποκλείεται η Ρωσία). Πρόκειται για μια αντιρωσική πρωτοβουλία στο φόντο της ουκρανικής κρίσης;

Η στάση της Ρωσίας απέναντι στην Ανατολική Εταιρική Σχέση (ΑΕΣ), η οποία ήταν αρκετά ουδέτερη αρχικά, αλλά μετά τα γεγονότα στην Ουκρανία που προκλήθηκαν από την άρνηση του πρώην προέδρου Γιανουκόβιτς να υπογράψει τη συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ (σχετιζόταν με την ΑΕΣ), έγινε πολύ επιφυλακτική. Την ίδια ώρα, πολλοί ειδικοί καλούν τη Μόσχα να οικοδομήσει ένα διάλογο με την ΕΕ, χρησιμοποιώντας και το πεδίο της ΑΕΣ.

Οι παρατηρητές είχαν προβεί στην ξεκάθαρη πρόβλεψη ότι η Σύνοδος Κορυφής της Ρίγα δεν αναμένεται εύκολη, εξηγώντας την εκτίμηση αυτή με τον αντιφατικό χαρακτήρα του συγκεκριμένου ευρωπαϊκού προγράμματος. Μια από τις αντιφάσεις αυτές, είναι ότι η ΑΕΣ επεκτείνεται στην Αρμενία και τη Λευκορωσία, χώρες οι οποίες μετέχουν ενεργά στις διαδικασίες ευρασιατικής ολοκλήρωσης υπό την αιγίδα της Ρωσίας. Οι προγνώσεις των αναλυτών βγήκαν αληθινές πριν ακόμη από την έναρξη της Συνόδου. Όπως μετέδωσε το πρακτορείο Reuters, επικαλούμενο διπλωματικές πηγές, το Ερεβάν και το Μινσκ δεν ικανοποίησε η διατύπωση της δήλωσης της Συνόδου, στην οποία γινόταν αναφορά για «παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας» από τη Ρωσία. Η Αρμενία και η Λευκορωσία αρνήθηκαν να υπογράψουν το έγγραφο σε αυτή τη μορφή του.

Σύμφωνα με ορισμένους ρώσους αναλυτές, η ΑΕΣ είχε εξαρχής αντιρωσικά σχέδια. Όπως ανέφερε ο διευθυντής του Διεθνούς Ινστιτούτου Νεότερων Κρατών, Αλεξέι Μαρτίνοφ, στη διάρκεια της στρογγυλής τράπεζας «Σύνοδος στη Ρίγα: Προς τα πού κινείται η Ανατολική Εταιρική Σχέση;», είναι «εξαρχής ένα πολιτικό, αντιρωσικό σχέδιο εξάπλωσης στη ζώνη στρατηγικών συμφερόντων της Ρωσίας». Η Ευρώπη δεν το χρειάζεται και πίσω απ’ αυτό βρίσκονται οι ΗΠΑ. Όπως τονίζει ο ειδικός, αν το διάστημα 2008-2009 η ρωσική διπλωματία είχε καταφέρει να αποτρέψει την εμφάνιση της ΑΕΣ, τότε σήμερα δεν θα υπήρχε και η ουκρανική κρίση.

Ωστόσο, στη ρωσική κοινότητα εμπειρογνωμόνων αρκετοί είναι εκείνοι που δεν συμφωνούν με τέτοιες εκτιμήσεις. Η υποδιευθύντρια του Ινστιτούτου Οικονομίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Σβετλάνα Γκλίνκινα, σημειώνει ότι στην αρχή το σχέδιο αυτό ήταν πολύ λιγότερο πολιτικοποιημένο. Κατά την ίδια ναι μεν «γινόταν αντικειμενικά ανταγωνιστικό προς τη Ρωσία σε ότι αφορά την ολοκλήρωση στον πρώην σοβιετικό χώρο, αλλά δεν ήταν αντιρωσικό. Η ιδέα ήταν να οικοδομηθούν ειδικές σχέσεις με τις γειτονικές χώρες». Σημειώνει δε, ότι το σχέδιο ήταν να διαμορφωθούν οι διμερείς σχέσεις της ΕΕ με τα πρώην σοβιετικά κράτη στη μορφή της πολύπλευρης συνεργασίας, κάτι που δεν επετεύχθη. Όπως επισημαίνει η Γκλίνκινα, οι Βρυξέλλες δεν κατάφεραν να συσπειρώσουν της χώρες της ΑΕΣ σε μια ενιαία ζώνη, και πολύ περισσότερο -κάτι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό το τελευταίο διάστημα- σε αντιρωσική βάση.

Ο υποδιευθυντής του Ινστιτούτου Ευρώπης, Βλαντισλάβ Μπελόφ, θεωρεί και αυτός ότι δεν θα πρέπει να γίνεται λόγος για εξαρχής αντιρωσικό χαρακτήρα του ΑΕΣ. Τη Ρωσία την είχαν προσκαλέσει να συμμετάσχει σ’ αυτό το πρόγραμμα, ωστόσο τη Μόσχα δεν ανταποκρινόταν στις σχέσεις που υπήρχαν ήδη τότε μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας, δηλαδή στη συμφωνία συνεργασίας και στους τέσσερις κοινούς χώρους.