ΕΝΘΕΤΟ ΔΙΚΤΥΟΥΡΓΟΥ

Ὁ Σεβ. κήρυξε τόν θεῖο λόγο, ἀναφερόμενος στήν ζωή καί τό τεράστιο ἔργο τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, ὁ ὁποῖος διακρίθηκε ὄχι μόνο σέ ἔργα πολιτικῆς καί διοικητικῆς συνέσεως, στρατιωτικῆς δεξιοτεχνίας, φρονήσεως καί ἀνδρείας, ἀλλά καί σέ ἔργα πραγματικά μεγάλα, στερεώσεως τοῦ μέχρι τότε διωκομένου Χριστιανισμοῦ καί ἐνισχύσεως τῆς Ἐκκλησίας. Ἰδιαίτερη ἀναφορά ἔκανε ἀκόμη καί στό γεγονός πού διασώζεται στήν τοπική παράδοση, στό πέρασμα δηλαδή τῆς Ἁγίας Ἑλένης ἀπό τό νησί:Σύμφωνα μ’ αὐτή, ἡ Ἁγία κατά τήν ἱεραποδημία της στούς Ἁγίους Τόπους γιά τήν  ἀνεύρεση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, περιῆλθε ὅλες τίς χῶρες τῆς Ἀνατολικῆς αὐτοκρατορίας, κτίζοντας Ναούς τοῦ Θεοῦ καί στολίζοντάς τους μέ λαμπρά κειμήλια. Τήν περίοδο αὐτή λέγεται πώς σταμάτησε γιά λίγο μέ τόν αὐτοκρατορικό της δρόμωνα στό Καστελλόριζο. Ἐδῶ οἱ εὐσεβεῖς κάτοικοι τήν ὑποδέχτηκαν ζεστά καί φιλόξενα καί ἐκείνη γιά νά τούς στηρίξει στήν χριστιανική πίστη πού ἤδη εἶχαν διδαχθεῖ καί ἐστερνιστεῖ ἀπό τούς Ἁγίους Ἀποστόλους κατά τίς περιοδείες τους στήν Μικρά Ἀσία, οἰκοδόμησε στό νησί μεγαλοπρεπῆ παλαιοχριστιανική Βασιλική. Στά ἐρρείπια αὐτά πιστεύεται πώς οἰκοδομήθηκε ὁ σημερινός μεγαλοπρεπής καλλιμάρμαρος Ναός ἐπ’ ὀνόματι τῶν Ἁγίων.
Τό σημερινό οἰκοδόμημα ἀκολουθεῖ τό ρυθμό τῆς τρίκλιτης σταυροφορικῆς ἤ σταυροθολιακῆς Βασιλικῆς, τά κλίτη τῆς ὁποίας διαχωρίζουν κιονοστοιχίες μέ ἐντυπωσιακές μονολιθικές κολώνες πορφυροῦ γρανίτη, προερχόμενες ἀπό τά Πάταρα τῆς Λυκίας. Ἀποτελεῖ τόν μεγαλύτερο Ναό αὐτοῦ τοῦ εἴδους στά Δωδεκάνησα, διαθέτει ὀκτώ σταυροθόλια, κτίστηκε τό ἔτος 1835 ὑπό τήν ἐπίβλεψη τοῦ Νικολάου Κ. Πρωτομάστορα καί κόστισε 300.000 γρόσια. Τό Καστελλόριζο πολυπληθές τότε, βρισκόταν στό ἀπόγειο τῆς οἰκονομικῆς καί πολιτιστικῆς του ἀναπτύξεως, ἑνωμένο ὀργανικά μέ τόν ἀκμάζοντα Ἑλληνισμό τῆς εὑρύτερης περιοχῆς τῆς Λυκίας τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί μάλιστα ἦταν ἕδρα Ἐπισκοπῆς, ὑπαγομένης στήν ἐκεῖ Μητρόπολη Πισιδίας. Ὁ Ναός μοιράζεται τό βοτσαλωτό προαύλειο μέ τήν Σαντραπεία ἀστική Σχολή (τό σημερινό Δημοτικό Σχολεῖο), γεγονός χαρακτηριστικό, πού φανερώνει τόν καθοριστικό ρόλο τῆς Ἐκκλησίας στήν Παιδεία τῶν τότε ὑποδούλων Δωδεκανησίων.
Ἡ ἑόρτιος ἡμέρα ἔληξε μέ τήν τέλεση τοῦ μεθεορτίου Ἑσπερινοῦ καί τήν ἀναβίωση στό χαλικόστρωτο προαύλιο τοῦ ναοῦ, παραδοσιακῆς πανηγύρεως μέ παράθεση πλουσίου δείπνου. Τό πρόγραμμα ἔκλεισε μέ ζωντανή μουσική ἀπό τοπικό συγκρότημα, τό ὁποῖο ἑρμήνευσε θαυμάσια πατροπαράδοτα Καστελλοριζιακά, Μικρασιάτικα καί αἰγαιοπελαγίτικα τραγούδια.